Valentijnsdag: de dag van de liefde. Voor de een een uitgekauwd Amerikaans commerciespektakel, voor de ander een heimelijke dag vol genoegens. Wat je ook van Valentijn vindt, we kunnen er veel van leren als we het toepassen in ons dagelijkse schrijven. Hoe? De kunst van het verleiden zit niet in 14 februari, maar in onze zintuigen. Ook op papier!
We vertellen onze geliefdes vaak hoe knap en lief we ze vinden. Liefde op het eerste gezicht, is niet voor niks verbonden met ons belangrijkste zintuig. Maar er is meer dan zien, ook in ons taalgebruik. Wil je je werk echt tot leven laten komen, zorg er dan ook voor dat je de andere zintuigen niet vergeet. Met deze tips gaat je dat zeker lukken.
1. Zien: is geloven, wees die cameraman
Als je je toehoorder of lezer mee wil krijgen in je verhaal, is het belangrijk dat je je taal visueel maakt. Mensen zijn vaak (en steeds meer) visueel ingesteld, dus het verhaal visueel vertellen is niet minder dan essentieel. Hoe zorg je nou voor goede beschrijvingen die niet te afleidend zijn of te veel prijsgeven?
De beste manier om beeldend te schrijven, is om te doen alsof je geen auteur bent, maar een cameraman in een film. Pak die camera op je schouder, kijk door de lens en beschrijf wat je ziet. Denk aan aan personages, kleuren, gezichtsuitdrukkingen of bijzondere afwijkingen. De details die belangrijk zijn voor de karakters van de personages of voor de verhaallijn, daar zoom je op in en die laat je zien (door ze te beschrijven). Over hoe ver je daarin moet gaan, bestaat geen exacte wetenschap, dat is een kwestie van uitproberen. Proeflezers kunnen je daar goed in helpen.
2. Ruiken: geur is de herinnering die iedere tijd doorstaat
Geur is iets dat in de liefde een veel sterkere factor is dan we denken. Blijkbaar is liefde op het eerste gezicht bijna hetzelfde als liefde op de eerste geur: het gebeurt zo goed als tegelijkertijd en vind je iemand niet lekker ruiken (van zichzelf), dan is dat zelfs een dealbreaker. De sterke associatie die we met geuren hebben, kunnen je ook helpen in je schrijven. Betreedt je personage een nieuwe ruimte, vraag hem of haar dan hoe het er ruikt. Vertrouwd en naar de keuken van je oma of juist muf en naar rottende lijken? Geuren hebben vooral veel te maken met je op je gemak voelen of niet, veiligheid of walging. Net als beeld, kun je geur vrij gemakkelijk opwekken bij mensen (dankzij die sterke assiociaties), dus speel daarmee.
3. Proeven: de veelzijdige smaakmaker van je werk
75% procent van je smaak wordt bepaald door de geur van een gerecht of drankje. Zo belangrijk is die geur dus. Maar smaak zelf is ook een mooi middel om in je taal te verwerken, omdat het zo ontzettend veelzijdig is. Smaak bestaat uit de vier bekende gebieden zout, bitter, zoet en zuur en het minder bekende Japanse umami. Die veelzijdigheid zorgt voor verschillende nuances en deze nuances wil je graag terugzien in je taal. Zeg dus nooit dat iets lekker is of vies, maar laat de personages beschrijven wat ze proeven, alleen dan geef je die ervaring door aan je lezer.
4. Aanraken: de magische druk die binnen en buiten beroert
Als er iets past bij liefde, maar ook bij geweld en afschuw, dan is het de aanraking. Niks komt zo dichtbij als de druk van een puntig mes op je keel of de vinger van je geliefde op je wang. Werk daarmee, want het prikkelt de verbeelding van de lezer of toehoorder direct.
5. Geluid: geen film of boek kan zonder
Geluid is een onderschatte kracht van alle vormen van entertainment (behalve van muziek natuurlijk ;)). Ooit een spannende film bekeken zonder geluid? Daar is helemaal niets aan. Geluid is de vertaling van je gedachten, de drager van de emoties van de personages. Een krakende deur, een onheilspellend muziekje dat abrupt stopt: dat zorgt voor de spanning. En datzelfde trucje kun jij toepassen in je tekst. Benoem wat je personages horen, wat ze niet horen en wat ze (niet) willen horen. Dat rinkelende glas, die wind die onder die kier doorfluit, dat liedje van je huwelijksdag op het moment dat je de scheidingspapieren tekent…die geven een scene glans.
Het zesde zintuig: gebruik het geheime wapen!
Een bovennatuurlijk iets? Nee, niet dat zesde zintuig, maar als je de vijf zintuigen die we wel allemaal kennen met elkaar combineert, krijg je zeker iets bijzonders: kleur het geluid, ruik de kleur, ruik de geur. Klinkt dat gek? Zeker weten, maar als je ze af en toe in de tekst kunt weven, geven ze je werk een bijzondere dimensie. Probeer het eens!
Met welke zintuigen schrijf jij het liefst of met welke zou je meer willen oefenen?
