Volgens Jesse Klaver, een van de winnaars van gisteren, gingen deze verkiezingen over klimaat. Dat zou mooi geweest zijn, maar kijkend naar de exitpolls lijkt de realiteit me vele malen minder idealistisch: deze verkiezingen werden bepaald door taal. Want alleen met het argument ‘tegenstem’ kom je er niet.
Vaag verhaal
Waar de VVD hun retoriek illustreerde met Nederland als ‘het kwetsbare vaasje’, bleek die metafoor breekbaarder dan gehoopt en waar de PVDA en D66 dachten te kunnen scoren met holle frases als ‘samen vooruit’ en ‘nu vooruit’ (waar zit dat onderscheidend vermogen?), koos het CDA zelfs voor een slogan als ‘gewoon tussen de mensen’. In een tijd waarin niemand gewoon wil zijn, maar vooral heel bijzonder, is het geen verrassing dat kiezers daar niet collectief warm voor lopen.
Real talk
De winnaars van gisteren pakten het anders aan: zij kozen voor de uplifting variant of voor de wat Nederlandsere real talk. Dat laatste was het geval bij de winnaars van vorige verkiezingen. Zo zette GroenLinks haar zegetocht in de linkse hoek voort door op ooghoogte met haar kiezers te communiceren, werd Marianne Thieme met haar echte verhalen zonder te hinten op politieke overnames beloond met duurzame groei en vond ook 50 Plus aanhang in de achterban die op hen lijkt. In een wereld waarin fakenews moeilijk van echt te onderscheiden is, wint voelbare authenticiteit het van gestileerde nuances.
Kom op mijn Vip-deck
De grootste klapper maakte echter de nieuwkomer Forum voor Democratie. En misschien wel – zeker gezien de miljoenen stemmers die de weg naar deze partij vonden – helemaal niet bij de achterban die zo op ze lijkt. Wat is dan het geheim? Is het de tegenstem die een dikke middelvinger vormt naar het establishment? De afschuw die de Nederlanders voelen bij het bestaande beleid? Vast, maar met dat in het achterhoofd hadden ook volkspartijen SP en PVV sterker moeten scoren. En dat is niet het geval.
Misschien zit het hem veel meer in die – volgens sommigen zo bewonderenswaardige en anderen zo irritante – uplifting taal. In die halfbakken Latijnse constructies, larderende zinnen en afgestofte voorbeelden uit de Oudheid. Door de hand uit te steken naar iedereen op een hoorbare elitaire manier (wie had voor gisteren van de Uil van Minerva gehoord?), lijkt Baudet te zeggen: kom op mijn Vip-deck. Ook jij mag erbij, want jij bent bijzonder. Uplifting dus en laat dat nou prima passen in een tijd waarin normaal zijn allang niet meer genoeg is.
‘We’ houden niet van elitair, van achterkamertjes, van clubjes die niet de onze zijn, tot we worden toegelaten. We vinden het Boekenbal ‘stom’ tot we zelf een kaartje krijgen, vinden Vip-decks arrogant tot het dikke koord zich met een glimlach voor ons opent en precies dat lijkt Forum te bieden: geen alternatief voor de gevestigde orde, maar een kans om het zo verafschuwde elitaire elan eindelijk binnen handbereik te brengen.