Wat een eer om op dit podium te mogen staan: ver weg van mijn oude baan als communicatieadviseur, ver van de collegaschrijvers op een boekenbal en dichtbij een groep vrouwen die al jaren doet waar ik net mee begonnen ben.
Toen Fons me vroeg om vanavond te vertellen over mijn ondernemerschap stond ik ook voor het eerst sinds lange tijd met mijn mond vol tanden…in de tijd dat jullie immers al aan het ondernemen waren, zat ik nog op school of solliciteerde ik naar mijn eerste vaste baan. Ik ben ook niet als ondernemer in de wieg gelegd. Waar een aantal van jullie is opgegroeid in een familiebedrijf of van jongs af aan omringd was door ondernemende mensen, werd ik 32 jaar geleden geboren als dochter van twee ambtenaren. En ook in mijn directe omgeving waren er – totdat mijn man drie jaar geleden de stap zette – geen ondernemers te bekennen. Sterker nog, toen ik mijn moeder vorige week belde en vroeg of er niet iemand in de vorige generaties zat die iets met creativiteit of eigen ondernemerschap deed, bleef het stil. Een aangetrouwde oom die meubelstoffeerder was en de beste vriendin van mijn oma was het beste dat we konden bedenken. Maar die laatste, die beste vriendin van mijn oma, blijkt in retrospect behoorlijk interessant.
Ze heet Leentje Beaumont en ze vestigde zich halverwege de vorige eeuw met de liefde van haar leven in Kerkrade waar ze de beste vriendin werd van mijn oma. Dat die twee dat BFF-gedoe erg serieus namen, blijkt wel uit het feit dat ze elkaar in die 70 jaren die volgden bijna dagelijks zagen tot de dag dat mijn oma overleed. Maar Leentje – ze is onlangs 90 geworden – was dan ook geen gewone vrouw, dat had mijn oma goed gezien.
Leentje was – in een tijd waarin vrouwen net stemrecht hadden en mannen de dienst uitmaakten – al onderneemster. Ze moest ook wel, want de liefde van haar leven, Hubert Beaumont, miste zijn rechter onderarm en kon het zware werk in de Zuid-Limburgse mijnen niet aan. Dus er moest extra geld bij elkaar gesprokkeld worden en dat deed Leen eerst door vanuit thuis truien te breien, maar al snel zag ze dat dat anders kon.
En zo begon Leentje een zaak. Ze verkocht linnengoed, handdoeken en verzorgingsspullen en breidde haar productenlijn gedurende de tijd steeds verder uit. Ze hield haar klantenkring stabiel omdat ze een begrip was geworden in het dorp. De mensen kwamen liever bij haar dan ergens anders en toen ze merkte dat de post in opkomst kwam, werd ze ook postkantoor voor de hele regio, waardoor ze nog meer aanloop had. Leentje is dit werk – zelfstandig en zonder hulp – tot haar pensioen blijven doen.
En ik vertel dit omdat ik in aanloop naar deze speech op zoek ging naar de trends voor de komende jaren. Ik dacht: als ik jullie niet van ervaringslessen kan voorzien, dan kan ik jullie zo aan het eind van het jaar op zijn mist wat goede voornemens, tips en trucs voor de toekomst meegeven.
Want…dat hebben jullie vast wel gemerkt: we zitten volop in een veranderende samenleving, zeker als het om communicatie gaat. En dat is waar mijn roots liggen in mijn werkbare leven en nog steeds een van de meest essentiële elementen van mijn creatieve ondernemerschap. Zoals de meeste van jullie inmiddels wel weten, ben ik schrijver van thrillers en dat is een moeilijke markt om in te opereren. Zo zijn er alleen al 300 Nederlandse thrillerschrijvers. Tel daarbij op dat alleen de top 10 van die bezigheid ook echt kan leven en dat ook ons land ook nog eens wordt overspoeld door buitenlandse successen en je snapt dat communicatie en marketing een vrij essentieel element is om de harten van de Nederlandse lezers te veroveren.
Ik kijk dus naar mogelijkheden, naar trends, naar veranderingen, naar nieuwe media, naar content-creatie, naar blogs en sinds kort…naar vlogs.
En de grap is: om een succesvol creatief ondernemer te worden in een toekomst die gedomineerd wordt door iPhones, Instagram, haghtags, Snapchat en video…hoef ik alleen maar te luisteren naar de adviezen die Leentje vijftig jaar lang succesvol toepaste: niet omdat ze de trendrapports in de gaten hield, maar simpelweg vanuit haar eigen ‘gutfeeling’.
Wat zijn dan die 5 beste tips dan die je – nu we in sneltreinvaart naar 2017 gaan – de komende jaren niet mag missen als je je business wil laten groeien of behouden.
Tip 1: wees authentiek
Authenticiteit, uniek zijn en dan vooral ‘jezelf zijn’ is ‘key’ in de samenleving die we kennen. En de reden daarvoor is, dat die samenleving die we kennen in enkele jaren exponentieel is gegroeid. Waar Leentje en mijn oma op dagelijkse basis kwamen tot de grenzen van het dorp, zitten wij met twee kliks aan de andere kant van de wereld. We kunnen chatten met iedereen die maar op Facebook zit, retweeten zonder problemen Amerikaanse kiezers als ze hun ongenoegen uiten over de presidentsverkiezingen en deze week nog interviewde ik via Skype een oud schoolvriendje die nu al 4 jaar als professioneel wereldreiziger leeft en tijdelijk is neergestreken in Sydney. Alles kan en je kunt iedereen kennen. Daarom is die authenticiteit zo belangrijk. Want in een wereld waarin je iedereen op elk moment kunt bereiken, zie je al snel dat mensen erg op elkaar lijken. Dat bedrijven erg op elkaar lijken en diensten niet zoveel van elkaar verschillen. Vroeger, in het dorp van Leentje en mijn oma had je één bakker, één slager en één dorpsgek. Nu kun je kiezen uit duizenden, dus is jezelf onderscheiden belangrijker dan ooit.
Leentje wist dat al. Waar zij oorspronkelijk uit Maastricht kwam, hield ze haar accent toen ze in Kerkrade ging wonen. Omdat het bij haar hoorde. Zij deed niet haar best om het af te leren en op te gaan in de massa, ze hield haar accent juist vast en viel ermee op. En dat vind ik knap, want ik weet niet hoe het met jullie zit, maar ik heb juist jarenlang mijn best gedaan om er wél bij te horen. Hetzelfde te zijn als anderen. En de leer is ook dat als je dat probeert, dat het averechts werkt.
Dat merkte ik al aan het eind van de basisschool. Toen werden er bij ons op school twee klassen samengevoegd. Van twee bescheiden klasjes werd een grote klas gemaakt en dat zorgde voor een veranderende dynamiek: iedereen moest zijn plek weer veiligstellen in deze nieuwe omgeving. Dat lukte mij voor geen meter en ik merkte al snel dat ik de vriendinnen die ik had een voor een kwijtraakte aan het ‘andere kamp’. Het gevolg was dat ik zo goed als alleen overbleef. En hoe meer ik mijn best deed om hetzelfde te zijn als de rest en maar niet op probeerde te vallen, hoe slechter dat lukte met als gevolg dat ik uiteindelijk tegen wil en dank alleen sliep tijdens het schoolkamp in groep 8 en in mijn eentje de overstap maakte naar een middelbare school waar de rest niet naartoe zou gaan. Als ik toen had geweten dat authenticiteit ooit een plus zou worden, had ik me die moeite kunnen besparen en was de eenzaamheid stukken minder geweest.
Nu is het precies andersom. In het werk dat ik nu doe is anders zijn de grootste plus die je kunt hebben. Schrijvers zijn merken geworden, personal brandingmachines en de meest succesvolle zijn diegene die niet opgaan in de massa. Denk aan Harry Mulisch en je ziet direct een beeld met die ouwe kop en die pijp, denk aan Connie Palmen en je kunt niet om haar kleine gestalte, warrige haar, filosofische schrijfstijl en alcoholverslaving heen of denk aan Heleen van Rooyen die weer een heel andere verslaving lijkt te hebben, maar onmiskenbaar een eenduidig beeld oproept bij haar lezers en de kringen daarbuiten.
Authentiek zijn, dat loont dus. Niet alleen voor mij, maar ook voor jullie als ondernemers. Omarm wat je hebt en vergroot dat uit waar het kan uit. Als je ervan uit gaat dat je sowieso goed bent zoals je bent – en geloof me, ik weet uit ervaring dat dat nogal een opgave is voor vrouwen, want als we ergens over kunnen klagen en twijfelen dan is het over onszelf – dan zijn deze elementen niet je achilleshiel, maar je Unique Selling Points.
Zo ben ik gestopt met logopedie en heb ik besloten mijn Limburgse accent niet aan te passen, vaar ik blind op mijn vermogen om mensen op papier te vermaken en probeer ik niet langer de Nobelprijs voor de Literatuur in de wacht te slepen. Ik kies nu steeds meer onderwerpen ‘dicht bij huis’ in de boeken die ik nog ga schrijven. Authentiek zijn werkt beter dan jezelf anders of misschien wel beter voordoen dan je bent. Ik weet dat deze tip niet nieuw is, want ook Leentje had dat al door en menig van jullie gegarandeerd ook – maar hij is wel belangrijk, want authentiek zijn, wordt ook in de komende jaren waardevoller dan ooit.
Tip 2: investeer in een platform en netwerk rond je bedrijf
Leentjes winkeltje werd al snel een succes. Natuurlijk moest ze dag in dag uit hard werken om haar spullen aan de man te brengen, maar ze had daar een (onbewust) goeie strategie voor: ze zorgde ervoor dat de winkel naast de kerk en de kroeg dé ontmoetingsplaats werd van het dorp.
Iedereen kwam bij haar langs: voor een praatje, voor de roddels, voor het laatste nieuws én voor de producten die ze verkocht. Ze schreef dingen op als iemand meer wilde kopen dan het geld dat hij bij zich had en ze gaf klanten graag iets mee voor hun buurvrouw die ook regelmatig binnenwipte. Service, kantenbinding. Het platform dat Leentje – simpelweg door zichzelf te zijn – onbewust opbouwde, is een vroege manier van netwerkmarketing waar we ook vandaag nog veel van kunnen leren, alleen doen we het nu op een iets andere manier. We gebruiken Facebook, Twitter en whatsappgroepjes om elkaar de beste nieuwe crèmes, kledingzaken of restaurants aan te raden en de aloude communicatieslogan: ‘Be good and let others tell it’ is meer waar dan ooit. Vergeet daarbij ook je bestaande klanten niet. Veel bedrijven richten zich zo sterk op nieuwe klandizie dat ze de klanten die ze al binnenboord hebben nauwelijks aandacht geven en zo vogelvrij maken voor de concurrentie.
Dat is dus iets waar ik als schrijver naast het schrijven dagelijks mee bezig ben: netwerkbehoud en -vernieuwing. De enige manier om veel boeken te verkopen, is om te zorgen dat mijn netwerk op orde is en mijn gunfactor hoger is dan die van mijn concurrenten. Het houdt niet op bij mooie boeken, want als ik me alleen daarmee bezig zou houden, dan is de kans dat niemand ze leest hartverscheurend hoog. Mijn baan bestaat nu vooral uit het vestigen van mijn naam, het praten met de juiste influencers en die authentieke ongecensureerde versie van mezelf te laten zien. En hoewel ik ervan uitga dat er niets mis is met jullie netwerk, kan het altijd beter en daarmee is de tip ‘erken het belang van je netwerk en stop nooit met eraan werken’ ook vanavond relevant.
Tip 3: Pas je diensten en producten aan op de maatschappijbehoefte
Alles verandert dus, sneller dan ooit. We leven in een informatietijdperk waarin er in een uur meer informatie op ons afkomt dan vroeger in 5 jaar en onze klanten zijn verwender en veeleisender dan ooit. Zo voorspellen de trendwatchers dat de wensen extremer worden en lijkt ‘gemiddeld’ uit de gratie. De millenials en generatie Z onder ons willen door de week healthy vegan lunchen en gaan in de weekenden voor een gigantische vleesbbq, ze gaan tijdens een weekendje weg liever voor een AirBnB dan voor een hotel en als ze 20 uur aaneengesloten zijn gaan stappen tijdens een ‘weekender’ laten ze zich thuisbrengen met een Uber. En die keuzes hebben invloed op je business. Als mensen extremer willen consumeren én liever ‘delen’ dan ‘hebben’ dan is het de moeite om te kijken hoe je je dienstverlening daarop kan aanpassen.
Voor mij maakt het ook uit. Er wordt meer digitaal gelezen dan ooit en ook de online abonnementservices voor ebooks groeien – tegen alle trends van de reguliere boekenmarkt in – tot in de hemel. Dat laat je anders kijken naar je schrijversdroom om zo’n ouderwets papieren boek in de winkel te willen, want dat klinkt misschien wel romantisch, maar hoe effectief is die keuze dan echt?
In dat opzicht had Leentje het misschien makkelijker: het tempo waarin de veranderingen elkaar opvolgden lag 60 jaar geleden beduidend lager dan nu, maar ook zij sprong in op een ontwikkeling die de post heette en bouwde haar producten uit op basis van de behoefte. Luisteren naar je klant was toen al belangrijk en is vandaag – gezien het tempo en grotere concurrentie dankzij de techniek – belangrijker dan ooit.
Tip 4: wordt multimediaal en laat jezelf op nieuwe manieren zien
En dat de maatschappij door invloed van de techniek heel snel verandert, heeft ook consequenties voor de manier waaróp je jezelf en je bedrijf laat zien. Waar de meeste ondernemers social media inmiddels geadopteerd hebben als onderdeel van hun communicatie en marketingstrategie, twijfelen we nog regelmatig over ‘wat er nu weer op moet’. Ook onderkennen genoeg bedrijven de waarde van de online media niet omdat ze ze gebruiken als traditionele media. Online platforms zijn subjectief, spelen in op actualiteit, nodigen uit tot wederzijdse communicatie en moeten boven alles persoonlijk zijn. Vergelijk dat eens met een advertentie in een papieren krant.
En ook online dringen de veranderingen zich aan ons op. Zo bevestigen de trendwatchers een quote van Mark Zuckerberg van Facebook eerder dit jaar die voorspelde dat: ‘binnen 5 jaar 85% van de content op social media video is’. Kijk naar de populariteit van Instagram en Snapchat. Het lijken nu speeltjes die wij niet begrijpen en onze kinderen wel, maar binnen 5 jaar ontvangen we dus bijna alles via (bewegend) beeld. En dat klinkt misschien eng, maar het is ook een kans. Want als er één manier is om dat netwerk op regelmatige basis te onderhouden en om jezelf authentiek te laten zien, dan is het wel video.
Daarom heb ik vanavond mijn camera bij me en had ik dat vorige maand in Da Vinci ook. Ik ben een schrijver. Van boeken nota bene, meer old school dan dat wordt het niet. Maar het schrijven en uitbrengen van een papieren boek duurt al gauw een jaar. En dat is een ramp als je netwerk en engagement nodig hebt. Dus ik heb naast een blog en mijn eigen social accounts een week of zes geleden besloten te starten met een youtube kanaal. Iets dat enorm buiten mijn comfortzone ligt – bij een camera verander ik van nature in een hert in de koplampen – maar waarvan ik weet dat het me kan helpen. Niet alleen door mezelf iets te leren, maar ook door de connectie aan te gaan met lezers en mogelijke lezers. Niet een keer per jaar, maar iedere week opnieuw.
En dat is ook een tip voor jullie. Kijk eens naar de manier waarop jullie de communicatie met jullie netwerk opzoeken. Kun je daarin uitbreiden? Zijn er mogelijkheden tot een multimediale aanpak? Ik weet zeker dat achter de schermen filmen hoe een schip wordt gemaakt waanzinnig interessant is of ik zou het geweldig vinden om bij Da Vinci in de keuken te mogen kijken. Waarom niet? Zo lang het maar echt is, want in een authentieke samenleving wordt ‘nep’ er meteen uitgefilterd.
Daarom is het ook niet erg dat mijn vlogs nog lang niet perfect zijn. Hoeft ook niet, ik ben immers net begonnen en mensen snappen dat. Sterker nog: ze feliciteren je als de derde video een stuk beter blijkt dan de eerste en dat brakke hoofd na een avond stappen dat je er normaal uit zou knippen is nu al het hoogst gewaardeerde shot gebleken. En dat is wat je wil: jezelf over die drempel van perfectie duwen en gewoon doen. Omdat het werkt.
Tip 5: geniet en geef nooit op
Ik wilde schrijver worden. En als ik objectief naar de kansen in de markt had gekeken, had ik hier vanavond niet gestaan. Hoeveel boeken zijn er wel niet ter wereld, hoe nodig is mijn werk? En toch, hoe belangrijk marktanalyses ook zijn voor het voortbestaan van je bedrijf, het begint en eindigt allemaal met passie. Met de wil om te slagen, de drive om hard te werken, de bereidheid om op je bek te gaan en het doorzettingsvermogen om iedere dag weer op te staan.
Toen ik eindelijk durfde te schrijven, had ik geluk. Een literair agent vond mij omdat ik blogs twitterde die hij interessant genoeg vond om contact op te nemen. Toen mijn boek af was kon ik kiezen tussen 3 uitgevers en dat terwijl veel vriendinnen nooit iets anders ontvingen dan een afwijzingsbrief.
Maar het is ook hard werken. Ik kreeg een contract voor twee boeken en die druk voor dat tweede boek was zo hoog dat het na 10 maanden en talloze huilbuien in de prullenbak belandde, niet wetende of ik ooit nog iets nieuws kon maken. En toen mijn nieuwe boek In de familie kwam, was dat niet na de eerste versie klaar, nee, in de winkel ligt versie 8. In versie 7 – toen kon ik het boek echt niet meer zien – trof ik nog 3125 wijzigingen aan. Wijzingen die een argeloze lezer niet opvallen, maar die het boek daadwerkelijk beter maakten.
Vervolgens moest ik dealen met tegenvallende verkoopcijfers, want hoe goed de recensies ook waren, Huidpijn van Saskia Noort kwam de week erna uit en speelde alle concurrentie uit de markt. En gelukkig is de verkoop inmiddels hersteld, het zal nog steeds een lange weg worden voor het echt – zonder ook maar iets erbij – mijn fulltime baan zal kunnen zijn. Maar dat maakt niet uit, dat is – net zoals bij jullie – het deel dat je voor lief neemt, juist omdat je iets doet vanuit je hart.
Dus de laatste tip – en die komt niet uit een trendrapport, maar gewoon uit mezelf – is om te genieten. Te genieten van wat je mag doen iedere dag, van wat je leert en ook van wat je al hebt bereikt. Want waar ik voor mijn gevoel nog op de drempel sta van een carrière heb ik meer om op terug te kijken dan menig beginnend schrijver.
Toen ik een maand geleden een workshop boekmarketing gaf aan aspirant schrijvers, zei een meisje het treffend: ‘maar jij bent er toch al. Jij hebt al twee boeken uitgebracht en ze worden nog gewaardeerd ook’. Daar stond ik dus niet eens bij stil met mijn ‘altijd maar vooruit’-mentaliteit. En ze had gelijk. Dus soms moet je maar even stilstaan en genieten. Want nu is minstens zo belangrijk als vroeger en als straks.
En de grap is: dat is precies wat Leentje deed. Van de dag dat ze begon met ondernemen tot de dag dat ze haar zaak verkocht en met pensioen ging heeft ze genoten. Ze stopte niet om te gaan genieten, want dat had ze al die jaren al gedaan.
Dus als je langzaam goede voornemens gaat maken voor het komende jaar, denk dan nog eens aan LEEN:
- Laat jezelf zien
- Eigenheid voor alles
- Erken het belang van je netwerk
- Nieuwe media gaan je helpen
En met die tips in gedachten lijkt het me een goed moment om te beginnen met tip 5 en samen het glas te heffen op ‘het nu’ en om er een mooie avond van te maken. Bedankt voor jullie aandacht!